Η Ιφιγένεια Μητσοβολέα μίλησε στη δημοσιογράφο Φίλια Μητρομάρα και το wefit.gr για το πώς ο πρωταθλητισμός πολλές φορές οδηγεί τα κορίτσια σε διατροφικές διαταραχές.
Οι διατροφικές διαταραχές είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στον χώρο του αθλητισμού, και εμφανίζονται άτυπες μορφές νευρικής ανορεξίας και βουλιμικές τάσεις σε αθλήματα όπου η εμφάνιση και το σωματικό βάρος παίζουν πρωταρχικό ρόλο στη βαθμολόγηση, όπως η ρυθμική. Υπεύθυνοι τις πιο πολλές φορές είναι οι προπονητές, οι οποίοι ασκούν έντονη πίεση, κυρίως στις αθλήτριες για να χάσουν βάρος, με σκοπό να πετύχουν μεγαλύτερη αθλητική απόδοση μειώνοντας το ποσοστό του σωματικού λίπους. Δεν λέμε “όχι” στον πρωταθλητισμό. Λέμε όμως “όχι” στην έλλειψη εκπαίδευσης, στην έλλειψη εξειδικευμένης βοήθειας και στην εφαρμογή τεχνικών που κάνουν τους πρωταθλητές να μισήσουν τον πρωταθλητισμό!
Κάπως έτσι συνέβη και με την πρωταθλήτρια Ιφιγένεια Μητσοβολέα, που άφησε τη ρυθμική αφού οδηγήθηκε στη νευρική ανορεξία βουλιμικού τύπου. Η πίεση από την οικογένεια και τους προπονητές της είχαν ως αποτέλεσμα να αποκτήσει εμμονή με το φαγητό, με κίνδυνο τη σωματική και ψυχική της υγεία. H 28χρονη Ιφιγένεια Μητσοβολέα είναι ένα πολυτάλαντο πλάσμα. Έχει κάνει πρωταθλητισμό σε πολύ νεαρή ηλικία στη ρυθμική γυμναστική, ήταν πρωταθλήτρια. Αποφοίτησε με άριστα από το Τμήμα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, καθώς και από την Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης παλεύοντας ταυτόχρονα με τη νευρική ανορεξία. Βγήκε νικήτρια, αποδέχτηκε πως η αξία της δεν μπαίνει στη ζυγαριά ούτε εξαρτάται από τον δείκτη της. Σήμερα εργάζεται ως δασκάλα σε σχολή χορού και ως γυμνάστρια, κάνει personal και χαίρεται τη ζωή. Μίλησε στη δημοσιογράφο Φίλια Μητρομάρα και το wefit.gr για το πώς ο πρωταθλητισμός πολλές φορές οδηγεί τα κορίτσια σε διατροφικές διαταραχές.
“Αυτό που με κάνει ευτυχισμένη είναι το να είμαι ο εαυτός μου και να μπορώ να κάνω δημιουργικά πράγματα.”
Πότε ξεκίνησες ρυθμική;
Ξεκίνησα όταν ήμουν 6,5 ετών. Είδαν ότι είχα ικανότητες και ταλέντο και έτσι οι 3 μέρες την εβδομάδα προπόνησης έγιναν 5-6 ώρες την ημέρα. Ασχολήθηκα με τον πρωταθλητισμό και μάλιστα στην 6η δημοτικού είχα διακριθεί σε πανελλήνιο πρωτάθλημα και στα 5 όργανα, παίρνοντας 5 χρυσά μετάλλια. Μετά μπήκα στην Εθνική ομάδα της Ρυθμικής στην πρώτη γυμνασίου και παρέμεινα για 2 χρόνια. Αποφάσισα να σταματήσω επειδή με προετοίμαζαν για το Πανευρωπαϊκό και δεχόμουν ασφυκτική πίεση. Μάλιστα είπα στην προπονήτριά μου ότι «θέλω να σταματήσω» παρορμητικά ίσως, χωρίς να το σκεφτώ, εκείνη θύμωσε και με έδιωξε. Η συγκεκριμένη προπονήτρια δεν μου τηλεφώνησε ποτέ να μου ζητήσει να επιστρέψω, να με υποστηρίξει έστω, και από πείσμα δεν ασχολήθηκα ξανά με τη ρυθμική γυμναστική.
Πότε ξεκίνησε η νευρική ανορεξία βουλιμικού τύπου;
Στις προπονήσεις με πίεζαν πολύ για τα κιλά μου. Θεωρητικά όλα τα παιδιά που ασχολούνται με τη ρυθμική έχουν χαμηλό βάρος, εγώ δεν ήμουν εντελώς αδύνατη, είχα ύψος τότε 1,55 και ήμουν 31 κιλά, και δεν είχε εμφανιστεί νευρική ανορεξία επειδή με ήλεγχαν και με επέβλεπαν. Μάλιστα, πριν από κάθε αγώνα, για μία εβδομάδα έμενα στο σπίτι της προπονήτριάς μου για να επιβλέπει τη διατροφή μου. Έχω ημερολόγιο που καταγράφω τα κιλά μου από τα 12 μου! Δυστυχώς όμως όλοι μου περιόριζαν την τροφή, και οι γονείς και οι προπονητές, και έτσι έτρωγα στα κρυφά.
Πεινούσες ή απλώς επειδή είχες στερηθεί κάποιες τροφές;
Κυρίως γιατί πεινούσα αλλά και γιατί είχα στερηθεί.
“Είχα μανία με τα κιλά μου. Έτσι στο πρώτο έτος όταν έτρωγα κάτι το ξερνούσα.”
Τι συνέβη μετά;
Όταν μπήκα στην Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης (η καλύτερη σχολή χορού) έγινα ο προπονητής του εαυτού μου και επέβαλα η ίδια στον εαυτό μου περιορισμούς. Είχα μανία με τα κιλά μου. Έτσι στο πρώτο έτος όταν έτρωγα κάτι το ξερνούσα. Σκέψου ότι πήγα σε διαιτολόγο και ενώ ανάφερα ότι «κάνω εμετούς γιατί θέλω να χάσω κιλά», αντί να εντοπίσει το πρόβλημα μού έδωσε διατροφή για να χάσω κιλά! Δεν σχολίασε καν αυτό που της είπα. Έτσι έκανα τη διατροφή και από τα 62 έφτασα στα 56 κιλά. Όλοι μου έλεγαν «μπράβο, αδυνάτισες». Στη Σχολή πήγαινα από τις 9 το πρωί και επέστρεφα στις 7. Έτρωγα και μετά ξερνούσα! Κάθε φορά κοιταζόμουν στον καθρέπτη και έλεγα πώς είναι η τελευταία φορά που το κάνω, δεν θέλω να το ξανακάνω. Κατέγραφα καθημερινά τι και πόσο έτρωγα, τα κιλά μου, για μένα τότε δεν υπήρχε τίποτα άλλο πέρα από μία εμμονή γύρω από το φαγητό και το βάρος μου. Ντρεπόμουν γι’ αυτό που έκανα και κρυβόμουν. Ο σύντροφός μου δεν είχε καταλάβει τίποτα, ούτε ότι έκανα εμετούς, είχε μόνον αντιληφθεί την εμμονή μου με το φαγητό. Έχει τύχει να βγω έξω σε εστιατόριο με φίλους και δεν μπορούσα να παρακολουθήσω άλλη συζήτηση πέρα από τί θα φάω. Κατάλαβα ότι έχω κάποια διαταραχή. Το είπα στη μαμά μου και δυστυχώς επειδή δεν υπάρχει ενημέρωση και παιδεία, μου είπε «μήπως δεν τα πας καλά το αγόρι σου;».
Στη Σχολή πήγαινα από τις 9 το πρωί και επέστρεφα στις 7. Έτρωγα και μετά ξερνούσα! Και κάθε φορά κοιταζόμουν στον καθρέπτη και έλεγα πώς είναι η τελευταία φορά που το κάνω, δεν θέλω να το ξανακάνω.
Πώς σε έκανε να νιώθεις όλο αυτό;
Ένιωθα ενοχές, πίστευα ότι όταν θα σταματούσα τη ρυθμική θα σταματούσε να υπάρχει. Αλλά εκεί ήταν η παγίδα. Όταν τελείωσα με τη ρυθμική άρχισα να ζω κανονικά αλλά πρόσεχα να μην πάρω βάρος γιατί πίστευα ότι δεν θα με αποδεχτούν ποτέ. Στη ρυθμική μου έλεγαν «Αν δεν χάσεις 4 κιλά δεν θα αγωνιστείς». Έτσι, έμαθα να συσχετίζω το βάρος μου με την αξία μου.
“Όλοι μου περιόριζαν την τροφή, και οι γονείς και οι προπονητές, και έτσι έτρωγα στα κρυφά.”
Για πόσα χρόνια πάλευες με τη νόσο;
Κράτησε τρία χρόνια η φάση με τους εμετούς. Περίοδο δεν είχα, είχα αποκτήσει προβλήματα με τα δόντια μου. Πήγα σε μια άλλη διατροφολόγο, με ειδίκευση στις διατροφικές διαταραχές, και μου είπε κάτι που μου άλλαξε σκεπτικό «ακόμη κι αν βγάζεις το φαγητό, ο οργανισμός σου έχει πάρει θερμίδες κατά 75%, όποτε σταμάτησα τους εμετούς. Όμως η διατροφική διαταραχή δεν σταμάτησε. Πήγα σε ψυχολόγο, πήγα σε νευροψυχολόγο, μέχρι και σε guru διαλογισμού μπας και βρω μια λύση! Διάβασα ένα βιβλίο για τις διατροφικές διαταραχές και κάπως με βοήθησε. Είχα φτάσει να σκεφτώ ότι δεν ήθελα να ζήσω άλλο.
Κάποια στιγμή είδα στην τηλεόραση τη Μαρία Τσιάκα, (ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, www.hcfed.gr) και την άκουσα που είπε τη μαγική φράση: «φάρμακο είναι η τροφή μας, η τροφή είναι το φάρμακό μας». Πήρα τηλέφωνο κατευθείαν στο Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών γιατί τότε έκανα binge eating (αδηφαγική διαταραχή ή επεισοδιακή υπερφαγία) και σκεφτόμουν πώς έπρεπε να κάψω οπωσδήποτε αυτό που έτρωγα και γυμναζόμουν πολύ. Η Μαρία Τσιάκα με στήριξε, στις συνεδρίες μου ζητούσε να έρχεται και ο άνθρωπος που μένει μαζί μου (ο φίλος μου). Από κει και πέρα, μου έδωσε ένα πλάνο διατροφής, έβγαζα φωτογραφίες τα γεύματά μου, μέτραγα τα γεύματα… Επειδή στις διατροφικές διαταραχές ένα κομμάτι μας θέλει να έχει τον έλεγχο για τα πάντα, με αυτούς τους τρόπους τον είχα αλλά αυτή τη φορά έτρωγα!
Έχουμε συνδέσει την υγιή εικόνα μας με πρότυπα που δεν είναι υγιή. Το αν πρέπει ή δεν πρέπει να φάω και πόσο πρέπει να φάω δεν είναι υγιές.
Πώς βγαίνει κανείς από το μονοπάτι των διατροφικών διαταραχών;
Για να βγεις από μια διατροφική διαταραχή πρέπει να μάθεις ότι καμία τροφή δεν είναι απαγορευμένη, το μέτρο και η ισορροπία είναι απαραίτητα. Εγώ έτρωγα τα πάντα με στέβια και έπρεπε να μάθω να μη φοβάμαι καμία τροφή, να φάω π.χ. κάτι με ζάχαρη, ο φόβος είναι ένας παράγοντας που προκαλεί διαταραχή. Με πολλή προσοχή, σιγά σιγά με αυτήν τη διατροφή και τις συνεδρίες άρχισα σιγά σιγά να βγαίνω από αυτό. Η νευρική ανορεξία δεν είναι ψυχική νόσος αλλά νευρολογική, έχει βρεθεί ότι εννέα σημεία του εγκεφάλου υπολειτουργούν. Ο δικός μου εγκέφαλος δεν παρήγαγε σεροτονίνη όταν έτρωγα, επομένως όλα έπρεπε να διορθωθούν. Η τροφή μπορεί να ισορροπήσει τα βιολογικά – ορμονικά επίπεδα.
Η οικογένειά σου τι ρόλο έπαιξε;
Λυπάμαι που το λέω αλλά υπήρχε μία παράνοια όσο ήμουν μικρή. Από τη στιγμή που ασχολήθηκα με τη ρυθμική μου έδιναν να βάζω κρέμες αδυνατίσματος, φορούσα ειδικές φόρμες για να χάνω κιλά, ζυγιζόμουν κάθε μέρα. Αν και οι γονείς μου δεν είχαν κάποια διατροφική διαταραχή είχαν διαταραγμένη σχέση με το φαγητό. Όταν άρχισα να κάνω συνεδρίες ήρθα σε μεγάλη κόντρα μαζί τους γιατί συνειδητοποίησα ότι εκείνοι έφταιγαν. Πάντα μου έλεγαν «φάε αυτό, δεν έχει θερμίδες, δεν θα σε πειράξει» λες και όλα όσα είχαν θερμίδες θα με πείραζαν!
Τώρα πώς είναι τα πράγματα;
Αφουγκράστηκα τον εαυτό μου, σταμάτησα να τον κρίνω και τώρα ο οργανισμός μου ξέρει πολύ καλά τι θέλει. Είμαι σε πολύ καλό επίπεδο. Αν σταματήσεις να υπερελέγχεις τον εαυτό σου, μια χαρά θα κάνει τη δουλειά του από μόνος του. Νομίζουμε ότι όλα μπορούμε να τα ελέγξουμε, ότι είμαστε ρομπότ, αλλά αν τα πειράξεις απορρυθμίζονται.
Από τη στιγμή που ασχολήθηκα με τη ρυθμική
οι γονείς μου μου έδιναν να βάζω κρέμες αδυνατίσματος, φορούσα ειδικές φόρμες για να χάνω κιλά, ζυγιζόμουν κάθε μέρα!
Φοβάσαι μήπως ξανακυλήσεις;
Οι διατροφικές διαταραχές επιμένουν όταν κάνεις σκέψεις – παγίδες, τύπου «μωρέ λίγο έχασα, μήπως να το ξανακάνω;». Αναγνωρίζω πλέον αυτές τις σκέψεις. Μάλιστα είχα δώσει στη διαταραχή μου το όνομα Dirty. Λες και ήμουν βρόμικη, κατάλαβα ότι δεν είμαι η διαταραχή μου, την πάω φουλ κόντρα πια, ακόμη κι αν μου πει «αυτό έχει ζάχαρη, μη το φας!» θα της πω «όχι θα το φάω!». Έχω βιώσει πολύ πόνο και δεν με νοιάζει πια πως φαίνομαι στους άλλους. Είμαι υγιής, τρέφομαι σωστά, χαίρομαι τη ζωή μου, γυμνάζομαι.
Μου δίνεις την αίσθηση ότι είσαι τελειομανής…
Είμαι τελειομανής, είναι ένα χαρακτηριστικό της διατροφικής διαταραχής, αλλά αυτό το χαρακτηριστικό με βοηθά στο να προσπαθώ να ακολουθώ σωστά τους κανόνες για καλή υγεία. Βέβαια δεν είμαι τόσο τελειομανής πια, δίνω πολλές ανάσες στον εαυτό μου.
“Αφουγκράστηκα τον εαυτό μου και σταμάτησα να τον κρίνω.”
Είναι αλήθεια πώς μετά τη σειρά Queen’s Gambit έβαλες στόχο να μάθεις σκάκι; Κι αν ναι, σε τι επίπεδο βρίσκεσαι τώρα;
Ναι όντως, είμαι σε μεσαίο επίπεδο, στην καραντίνα έπαιζα μανιωδώς, τώρα διαβάζω κάποια πράγματα για το σκάκι αλλά δεν παίζω τόσο πολύ. Μου άρεσε η ηγετική μορφή της ηρωίδας, που νικούσε άντρες. Αγαπώ τα έξυπνα παιχνίδια και μου αρέσουν οι έξυπνες γυναίκες. Με ιντρίγκαρε η σειρά και είπα αντί να βλέπω NetFlix ας μάθω κάτι.
Τι σε κάνει ευτυχισμένη;
Η ισορροπία και το μέτρο στη ζωή μου, το να είμαι ο εαυτός μου και να μπορώ να κάνω δημιουργικά πράγματα, να αγαπώ και να με αγαπούν.
Ένα μότο που σε χαρακτηρίζει;
Αν στην δυσκολία υπάρχει εξέλιξη τότε δεν μπορούμε παρά να πάμε μόνον μπροστά.