Μια νέα θεραπεία για την πρωτοπαθώς προϊούσα πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να φρενάρει την εξέλιξη της νόσου.
Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι ένα χρόνιο αυτοάνοσο νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και εκφύλιση του ΚΝΣ. Το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού καταστρέφει τη μυελίνη, το λιπίδιο που περιβάλλει και προστατεύει τις νευρικές ίνες στο ΚΝΣ και συχνά καταλήγει σε αναπηρία. Προσβάλλει περισσότερους από 2,3 εκ. ανθρώπους παγκοσμίως (1/3.000 ανθρώπους), ενώ στην Ελλάδα αφορά περισσότερους από 14.000 άτομα. Η διάγνωση γίνεται μεταξύ 20-40 ετών και είναι 2-3 φορές συχνότερη στις γυναίκες. Η αιτιολογία είναι άγνωστη ενώ πιθανοί παράγοντες που την πυροδοτούν είναι οι περιβαλλοντικοί, μολυσματικοί και η γενετική προδιάθεση.
Στο πλαίσιο του 6ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ελληνικής Ακαδημίας Νευροανασολογίας που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, ο Νικόλαος Γρηγοριάδης, Καθηγητής Νευρολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Διευθυντής του Κέντρου Πολλαπλής Σκλήρυνσης στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, μίλησε στη δημοσιογράφο Φίλια Μητρομάρα και στο wefit.gr για ένα νέο φάρμακο που έχει δράση στην Πρωτοπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΠΠΣ).*
Ο Νικόλαος Γρηγοριάδης, Καθηγητής Νευρολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Διευθυντής του Κέντρου Πολλαπλής Σκλήρυνσης στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.
Ποιες νέες θεραπείες υπάρχουν για την Πρωτοπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση;
Στην παθογένεια της νόσου αναγνωρίζουμε πλέον την προοδευτικότητα στην αναπηρία. Μάλιστα, όταν διαγιγνώσκεται η Πολλαπλή Σκλήρυνση ήδη έχει συντελεστεί ενός βαθμού προοδευτικότητα, η οποία όμως δεν είναι εμφανής δια γυμνού οφθαλμού ή δεν έχουμε τα εργαλεία για να τη διαπιστώσουμε. Άρα, πρέπει να δράσουμε όσο πιο έγκαιρα γίνεται και να προσπαθήσουμε με όλα τα μέσα που διαθέτουμε να φρενάρουμε την εξέλιξη της νόσου. Σήμερα υπάρχουν 14-15 θεραπείες, οι οποίες χορηγούνται ενέσιμα, ενδοφλέβια ή από το στόμα. Το μονοκλωνικό αντίσωμα ocrelizumab (οκρελιζουμάμπη) είναι το πρώτο φάρμακο που έδειξε σε κλινικές μελέτες ότι έχει δράση στην Πρωτοπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΠΠΣ). Η δραστηριότητα των CD20 –Β λεμφοκυττάρων παίζει σημαντικό ρόλο στην προοδευτικότητα της νόσου (καταστρέφει τη μυελίνη που υποστηρίζει τα νευρικά κύτταρα και αυτή η καταστροφή οδηγεί το άτομο σε αναπηρία, στην αρχή βάδιση με μπαστούνι και αμαξίδιο στη συνέχεια) και σε αυτό ακριβώς στοχεύει το ocrelizumab με την έγκαιρη χορήγησή του.
Αντιμετωπίζοντας αυτά τα κύτταρα όσο πιο νωρίτερα και πιο αποτελεσματικά, υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της προοδευτικότητας της νόσου.
Βέβαια, η νόσος έχει διάφορες προεκτάσεις και υπάρχουν μηχανισμοί που πρέπει να διερευνήσουμε. Στην Ελλάδα το ocrelizumab έχει πάρει έγκριση και περιμένουμε να μπει στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης. Το φάρμακο κυκλοφορεί πάνω από ένα χρόνο σε Αμερική και Ευρώπη.
Πως δρα το νέο φάρμακο;
Το ocrelizumab καταστρέφει τα Β-λεμφοκύτταρα. Σέβεται όμως παράλληλα τα πρώιμα λεμφοκύτταρα, ώστε να δημιουργούνται καινούργια Β- λεμφοκύτταρα. Επίσης σέβεται τα πλασματοκύτταρα, που είναι οι τελικές μορφές διαφοροποίησης των Β-κυττάρων, τα οποία παράγουν τα αντισώματα. Επομένως κατευθύνεται στα ενεργά Β-λεμφοκύτταρα αλλά σέβεται τα κύτταρα που παράγουν αντισώματα, τα οποία είναι απαραίτητα για τον οργανισμό μας για να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις.
Πώς χορηγείται;
Πρόκειται για ενδοφλέβια θεραπεία που χορηγείται μία φορά κάθε 6 μήνες, εκτός από την πρώτη δόση η οποία μοιράζεται σε δύο δόσεις με διαφορά 15 ημερών η μία από την άλλη. Το φάρμακο θα λαμβάνεται εφ’ όρου ζωής.
Τι συμβαίνει όταν συνυπάρχουν και άλλα αυτοάνοσα νοσημάτα;
Γενικά υπάρχει πρόβλημα με τις συννοσηρότητες στην πολλαπλή σκλήρυνση. Η εμπειρία από άλλου είδους ανοσοθεραπείες για την πολλαπλή σκλήρυνση δείχνει ότι αν τις χορηγήσουμε, υπάρχει ο κίνδυνος να “προκαλέσεις” το άλλο αυτοάνοσο νόσημα. Δεν ισχύει για όλα τα αυτοάνοσα, γι’ αυτό χρειάζονται επιπλέον μελέτες.
Μπορεί το νέο φάρμακο να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Όχι, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Πρέπει να υπάρχει συνεργασία ανάμεσα στη γυναίκα και τον νευρολόγο της, γιατί θα πρέπει να υπάρξει ένα μεγάλο μεσοδιάστημα, όπου θα έχει σταματήσει αυτή η θεραπεία και στη συνέχεια να μπορεί να μείνει έγκυος η γυναίκα με ασφάλεια.
Ποια είναι η γνώμη σας για την ολιστική προσέγγιση της πολλαπλής σκλήρυνσης;
Η ολιστική προσέγγιση της πολλαπλής σκλήρυνσης είναι μονόδρομος. Η θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης δεν είναι μόνο τα φάρμακα. Το γνωρίζουμε εδώ και πολλούς αιώνες από τον Ιπποκράτη.
Είναι μια χρονοβόρα, σύνθετη και πολύ απαιτητική διαδικασία, την οποία δεν μπορεί να κάνει ένας γιατρός μόνος του. Η ολιστική προσέγγιση είναι απολύτως απαραίτητη και μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε οργανωμένα κέντρα, τα οποία έχουν τους αντίστοιχους επαγγελματίες υγείας.
Στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοια κέντρα;
Υπάρχει το Κέντρο Πολλαπλής Σκλήρυνσης που εντάσσεται στη Β’ Νευρολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ, το οποίο έχει την απαραίτητη δομή και οργάνωση. Ως Ελληνική Ακαδημία Νευροανοσολογίας (ΕΛΛΑΝΑ) είμαστε σε συνεργασία με το European Charcot Foundation, όπου έχουν ξεκινήσει πανευρωπαϊκή εκστρατεία για το ποια θα πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά ενός κέντρου για την Πολλαπλή Σκλήρυνση. Πια δεν πρέπει να παρακολουθείται μόνο η ασφάλεια των φαρμάκων αλλά και η αποτελεσματικότητα τους.
*Η πρωτοπαθώς προϊούσα πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΠΠΣ) είναι μία εκφυλιστική μορφή νόσου, η οποία χαρακτηρίζεται από συνεχόμενη επιδείνωση αλλά συνήθως χωρίς διακριτές υποτροπές ή περιόδους ύφεσης. Περίπου το 15% των ατόμων με πολλαπλή σκλήρυνση διαγιγνώσκεται με πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή της νόσου. Ένας σημαντικός στόχος για τη θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης είναι η μείωση της ενεργότητας της νόσου το συντομότερο δυνατό.